මහනුවර

වෙනත් භාවිතා සඳහා, මහනුවර (වක්‍රෝත්තිහරණය) බලන්න.

මහනුවර සෙංකඩගල
Kandy lake and city centre
අපනාමය(න්): නුවර
Motto: Loyal and Free
රට	ශ්‍රී ලංකාව
පළාත	Central Province^[1]
දිස්ත්‍රික්කය	Kandy District^[2]
සෙංකඩගලපුර	~1480
මහනුවර මහනගර සභාව	1865
පාලනය / පරිපාලනය
• නගරාධිපති	Mahendra Ratwatte ^[3]
ජනගහණය (2001)
• සම්පූර්ණ	110,049
• ඝණත්වය	57/කිමී² (150/වර්ග සැත)
	^[4]
වේලා කලාපය	Sri Lanka Standard Time Zone^[5] (UTC+5:30)
• ගිම්හානය (DST)	Summer time (UTC+6)
වෙබ් අඩවිය	www.kandycity.org

මහනුවර දුම්රිය ස්ථානය

මහනුවර (ශබ්ද වර දෙමළ බසින් கண்டி kaṇṭi, උච්චාරණය [ˈkaɳɖi], ඉංග්‍රීසි: Kandy) හෙවත් සෙංකඩගල නගරය ලංකාවේ දෙවන විශාලම නගරය යි. වර්තමානයේ ශ්‍රී දළදා මාලිගාව පිහිටා ඇත්තේ මෙහි ය. මෙය කඳුවලින් වට වී ඇති මහනුවර සානුවෙහි පිහිටා ඇත. මහනුවර නගරය ශ්‍රී ලංකාවේ නගර අතරින් ඉතාමත් විචිත්‍ර වූ නගර වලින් එකකි. මෙය මහනුවර, මාතලේ, නුවරඑළිය යන දිස්ත්‍රික්ක වලින් සැදුම් ලත් මධ්‍යම පළාතේ අගනගරය යි. මෙය යුනෙස්කෝව විසින් ලෝක උරුමයක් ලෙස නම් කර ඇත.

පටුන

ඉතිහාසය

නමේ මූලාරම්භය

ඓතිහාසික ලේඛනයන්ට අනුව මහනුවර මුල්වරට ගොඩ නගා ඇත්තේ වික්‍රමබාහු රජු විසිනි (1357–1374). ඔහු මෙය වර්තමාන නගරයට උතුරින් පිහිටි වටපුළුව ප්‍රදේශයේ ගොඩනගා එයට 'සෙංකඩගලපුර' යන නම දී ඇත. සෙංකඩගලපුර නම ලැබීමට නිශ්චිත හේතුවක් දැනට සොයා ගෙන නැති අතර, ඉතිහාසඥයන් පවසන්නේ නගරය ආසන්නයේ ගුහාවක වැඩ වාසය කළ 'සෙංකන්ඩ' නැමැති තාපසයෙකුගේ නමින් මෙය නම් කරන්නට ඇති බව යි. මෙය රජුගේ 'සෙංකන්ඩ' නමැති බිසවක මුල් කරගෙන හෝ සෙංකඩගල නම් වර්ණිත පාෂාණයක් මුල් කරගෙන නම් කරන්නට ඇති බව අනෙක් මතය යි.^[6]. පසුව ලංකාවේ අගනුවර වූ බැවින් වත්මන් නම වන මහනුවර හෙවත් කෙටියෙන් නුවර යන නාමය භාවිතයට පත්ව ඇත. "කැන්ඩි" යන ඉංග්‍රීසි නාමය කන්ද උඩ රට යන සිංහල නාමයෙන් විකාශනය වුවක් බව වඩාත් පිළිගත් මතයයි. පෘතුගීසින් කන්ද උඩරට කෙටියෙන් "කන්ඩියා (Candea)" නමින් හඳුන්වා ඇති අතර පසුව එය "කැන්ඩි (Kandy)" යන වත්මන් නමට පරිවර්තනය වී ඇත.

මහනුවර රාජධානිය

1592 වර්ෂයේ දී මහනුවර ශ්‍රී ලංකාවේ අවසාන ස්වාධීන රාජධානියෙහි අග නගරය බවට පත් විය. 16, 17, 18 යන ශත වර්ෂවල දී ඇති වූ පෘතුගීසි, ලන්දේසි ආක්‍රමණ ද අවසාන ලෙස බ්‍රිතාන්‍යය ආක්‍රමණයන් ද සාර්ථකව මැඩපවත්වන ලදී. මහනුවර 19 වන ශත වර්ෂය තෙක් ස්වාධීන රාජ්‍යයක් ලෙස පැවතිනි. ඉන් පසු බ්‍රිතාන්‍යයන් සමඟ ඇති වූ දෙවන මහනුවර සංග්‍රාමයේ දී බ්‍රිතාන්‍යයන් 1815 පෙබරවාරි මස 15 වන දින නගරය වෙත ළඟාවෙන ලදි. 1815 මාර්තු 2 වන දින 'උඩරට ගිවිසුම' මගින් මහනුවර ඇතුලු සමස්ථ දිවයින ම බ්‍රිතාන්‍යයන්ගේ යටත් විජිතයක් බවට පත් විය.එසේ වීමට හේතුව වුයේ උඩරට රදළ වරුන්ගේ ක්‍රියා කලාපයයි. ඔවුන් එකල රජ කල ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජු මරා රජ වීමට උස්සහ කලහ. මෙම කත් එදිල්ලේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස උඩරට යටත් විය. ^[7] ඉන්පසු බ්‍රිතාන්‍යයන්ට විරුද්ධව 1818 දී සහ 1848 කැරලි ක්‍රියාත්මක විය. ඉන් පසු පාලනයේ ප්‍රතිසංස්කරන ගනනාවකට පසු Dominion තත්ත්වය යටතේ 1948 පෙබරවාරි 4 දින මහනුවර ඇතුලු ශ්‍රී ලංකාව නැවතත් ස්වධීන රාජ්‍යයයක් බවට පත් විය.

සංස්කෘතිය

ලෝක උරුම නගරය

පූජනීය මහනුවර නගරය*
යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම අඩවිය

රට	ශ්‍රී ලංකාව
වර්ගය	සංස්කෘතික
වර්ගීකරණය	iv, vi
යොමුව	450
කලාපය†	Asia-Pacific
ලේඛනගත ඉතිහාසය
ලේඛනගත වූ වර්ශය	1988 (10th Session)
* ලෝක උරුම අඩවි නාමාවලියෙහි ඇති පරිදි. † යුනෙස්කෝවට අනුව වර්ගීකරනය වී ඇති ආකාරයට.

පුරාණේ භාවිතා කළ නාමය

ශ්‍රී සෙංඛණ්ඩ ශෛලාභිධාන ශ්‍රී වර්ධනපුර

මහනුවර වැඩවසමින් රාජ්‍යය විචාළ රජවරු

සේනාසම්මත වික්‍රමභාහු (මහනුවර පලමු වරට පාලන මධ්‍යස්ථානය වශයෙන් තෝරාගත් රජු)
දොන් ෆිලිප් රජ (යමසිංහ බංඩාර කුමරු - කරලියැද්දේ බංඩාර රජගේ ඥාති පුත්) පෘතුගීසි සහාය ඇතුව රජවීම
කොනප්පු බංඩාර රජ(Don João da Austria) දොන් ෆිලිප් රජ මරණයෙන්/ඝාතනයෙන් පෘතුගීසි සහාය නොමැතිව රජවීම
දෝන කැතරිනා රැජින (කරලියැද්දේ බංඩාර රජගේ දියණිය පෘතුගීසි සහාය ඇතුව නාමිකව රජවීම)
Iවන විමලධර්මසූරිය රජ‍: 1591-1604
සෙනරත් රජ (සේනාරත්න): 1604-1635
රාජසිංහ 2: 1629-1687
විමලධර්මසූරිය 2: 1687-1707
ශ්‍රී වීර පරාක්‍රම නරේන්ද්‍රසිංහ රජු: 1707-1739
විජය රාජසිංහ: 1729-1747
කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ: 1747-1782
රාජාධි රාජසිංහ: 1782-1798
ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ: 1798-1815 ^[8]